Zabezpieczenie powództwa w sporach frankowych
Fot. Wiedeń, Józefa II.
Frankowicze bardzo często pytają, czy można zawiesić na czas procesu spłatę rat kredytu frankowego. Istnieje taka możliwość, w tym celu sąd może wydać postanowienie o zabezpieczeniu powództwa.
W każdej sprawie powód może domagać się zabezpieczenia powództwa poprzez takie ukształtowanie stosunku prawnego na czas procesu, aby prawa powoda zostały zabezpieczone biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy.
Na podstawie art. 7301 w związku z art. 730 k.p.c.1 każda ze stron może żądać udzielenia zabezpieczenia, jeżeli uprawdopodobni roszczenie i interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Wniosek o zabezpieczenie może być złożony przy powództwie o unieważnienie tzw. umowy frankowej. Pojawiają się orzeczenia uwzględniające taki wniosek.
Stosownie do treści art. 730 § 1 k.p.c. w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Art. 7301 § 1 k.p.c. stanowi natomiast, że udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona, jeżeli uprawdopodobni roszczenie i interes prawny, który w świetle § 2 powołanego przepisu istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Należy podkreślić, że uprawdopodobnienie winno się opierać na przedstawieniu stosownych środków uprawdopodobnienia, na podstawie których ? kierując się zasadami doświadczenia życiowego i racjonalną oceną opisanego stanu faktycznego ? można dojść do usprawiedliwionego przekonania, że dochodzone roszczenie i obawa zniweczenia skutków procesu są wysoce prawdopodobne. Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym, z uwzględnieniem treści art. 243 k.p.c. (zezwalającego na odstępstwo od rygorów przewidzianych w postępowaniu dowodowym), należy rozumieć w ten sposób, że uprawniony powinien przedstawić i należycie uzasadnić twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia.
Uprawdopodobnienie dotyczy w praktyce dwóch aspektów. Odnosi się ono zarówno do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna w tym znaczeniu, że dochodzone roszczenie znajduje podstawę normatywną. Przyjmuje się przy tym, że roszczenie można uznać za uprawdopodobnione, jeżeli prima facie istnieje szansa na jego istnienie (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 września 2012 r., sygn. akt I ACz 850/12, LEX nr 1217686). Istotą postępowania zabezpieczającego jest bowiem to, że sąd dokonuje jedynie wstępnej analizy dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego. W konsekwencji roszczenie, o którym mowa w art. 7301 § 1 k.p.c. jest uprawdopodobnione, jeśli bez głębszego wnikania we wszystkie możliwie aspekty faktyczne i prawne sprawy, istnieje na pierwszy rzut oka znaczna szansa, że w świetle przytoczonych przez wnioskodawcę twierdzeń faktycznych popartych dowodami lub środkami niebędącymi dowodami w rozumieniu k.p.c. przysługuje ono osobie uprawnionej.
W sprawie powodowie podnoszą szereg postanowień umownych, które są według nich abuzywne. Podają przy tym przykłady orzeczeń sądów powszechnych, w których owe postanowienie zostały tak ocenione. Z uwagi na fakt, iż jak wynika z przedstawionych dowodów jest bardzo prawdopodobne, iż także w tej sprawie Sąd uzna postanowienia za niedozwolone oraz nie wiążące powodów, oraz ich stanowcze żądanie stwierdzenia nieważności umowy oraz fakt, zasadnym jest aby powodowie na czas procesu nie dokonywali już dalszych wpłat, gdyż w przypadku korzystnego dla nich rozstrzygnięcia mogą mieć oni duże trudności z uwagi na możliwość wykorzystania przez bank narzędzia wpisu do rejestru dłużników.
Mając zatem na względzie treść art. 7301 i 730 k.p.c., można przyjąć, że możliwe jest zawarcie w pozwie żądania zabezpieczenia roszczeń konsumenta o stwierdzenie nieważności umowy i zapłatę kwot uiszczonych na podstawie nieważnej umowy poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania przez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu, w wysokości i terminach określonych umową, w okresie od złożenia powództwa do czasu uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie. Przy takim sformułowaniu powództwa żądane kwoty stanowią nienależne świadczenie dochodzone przez powodów. Dochodzone roszczenie może być rozpatrywane w aspekcie świadczenia nienależnego, o którym mowa w art. 410 § 2 k.c. Stosownie bowiem do treści tego przepisu świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
W kontekście powyższego warto zwrócić uwagę orzeczenia sądów, uwzględniające wnioski o udzielenie zabezpieczenia. Jednym z nich jest postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 sierpnia 2019 r.
Uzasadniając swe stanowisko, Sąd uznał, że powodowie uprawdopodobnili okoliczności faktyczne sprawy przytoczone w pozwie, a tym samym swoje roszczenia wobec pozwanego banku, zatem została spełniona pierwsza przesłanka, o której mowa w art. 7301 § 1 k.p.c. Powodowie przedłożonymi do akt dokumentami poświadczającymi zawarcie umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF i warunki spłat jego rat uprawdopodobnili swoje roszczenie wobec pozwanego banku o zapłatę żądanej kwoty w przypadku stwierdzenia nieważności tej umowy bądź ustalenia bezskuteczności jej postanowień. Stwierdzić bowiem należy, że w świetle pozwu, kwota kredytu podlegająca zwrotowi nie jest w umowie ściśle oznaczona, jak również nie są wskazane szczegółowe, obiektywne zasady jej określenia. A jeśli tak, to bankowi pozostawiono by w takim wypadku swobodne określenie kwoty podlegającej zwrotowi przez kredytobiorcę, ponieważ ani Umowa ani Regulamin nie precyzowałyby w dostateczny sposób, jak kredytujący bank wyznacza kursy walut w sporządzanej przez siebie Tabeli kursów, na podstawie której określone zostaje saldo kredytu i wysokość rat. Takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego naruszałoby zaś jego istotę, gdyż wprowadzałoby do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów zakreślających granice swobody jednej ze stron. Naruszenie zaś istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 3531 k.c. i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą (art. 58 k.c.).
W związku z powyższym, roszczenie powodów należy uznać na obecnym etapie za uprawdopodobnione. W ocenie Sądu powodowie posiadają interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia dochodzonego przez nich roszczenia. Zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa wygenerowała bowiem długoterminowy stosunek prawny, który nie został dotychczas wykonany. Ewentualne uwzględnienie roszczeń kredytobiorców o zapłatę (zwrot) należności spełnionych dotychczas na rzecz banku nie reguluje w sposób definitywny wzajemnych relacji stron. Wniosek przeciwny byłby zasadny tylko przy przyjęciu, że prawomocne orzeczenie sądu wiąże nie tylko w zakresie sentencji, ale również motywów rozstrzygnięcia, co do czego nie ma jednak zgody w orzecznictwie i doktrynie (por. np. wyroki SN z dnia 20 stycznia 2016 r., IV CSK 282/15 oraz z dnia 15 stycznia 2015 r., IV CSK 181/14). Tymczasem stwierdzenie nieważności umowy przesądza nie tylko o możliwości domagania się zwrotu już spełnionych świadczeń. Rozstrzyga również w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia banku wynikające z umowy. Na tym zaś polega interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c.
Przykładowe sentencje postanowień ostatnich zabezpieczeń naszych klientów brzmią następująco:
Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny, Sygn. akt XXVIII C 7418/22 z dnia 11 maja 2022 roku
"udziela zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego o ustalenie nieważności umowy kredytu nr UO8J/75272036 indeksowanego kursem CHF z dnia 24 maja 2007 r. zawartej z poprzednikiem prawnym pozwanego, poprzez unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania w ten sposób, że wstrzymuje obowiązek dokonywania spłat rat kredytu wynikających z ww. umowy kredytu od dnia 30 maja 2022 r. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie".
Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny, Sygn. akt XXVIII C 8206/22 z dnia 6 maja 2022 roku
"udzielić zabezpieczenia roszczenia powódki o ustalenie nieważności umowy o MillekredytDom nr KH/0656/03/2005 zawartej w dniu 4 kwietnia 2005 roku poprzez wzajemne unormowanie praw i obowiązków stron polegające na zakazaniu pozwanemu pobierania od powódki rat kapitałowo – odsetkowych wynikających z ww. umowy – od dnia wydania niniejszego postanowienia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie".
Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny, Sygn. akt XXVIII C 9062/22 z dnia 06 maja 2022 roku
"udzielić zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytu hipotecznego nr99858 indeksowanego do CHF z dnia 13 sierpnia 2008 roku zawartej przez powodów z poprzednikiem prawnym pozwanego Getin Noble Bank S.A. w Warszawie, poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powodów spłaty rat kredytu w terminach określonych ww. umową w okresie od 6 maja 2022 roku do czasu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie."
Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny, Sygn. akt XXVIII C 4856/22 z dnia 11 marca 2022 roku
"I. udzielić zabezpieczenia roszczenia o ustalenie powodów (...) przez wstrzymanie obowiązku dokonywania comiesięcznych spłat kredytu przez powodów (...) w wysokości i terminach określonych umową kredytu mieszkaniowego Własny Kat hipoteczny nr67102031500000339600054072 z dnia 17.07.2008 r. w okresie od dnia wydania przedmiotowego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie.
II. na podstawie przepisu art. 357 § 6 k.p.c. odstąpić od uzasadnienia pkt I. postanowienia w związku z uwzględnieniem w całości wniosku powodów o udzielenie zabezpieczenia zawartego w pozwie z dnia 28.02.2022 r. i podzieleniem ich argumentów przytoczonych na jego poparcie."